Zacznijmy od początku… – co to właściwie jest CDE?
CDE (Common data environment) jest to wspólne środowisko (platforma) służące do wymiany danych oraz informacji pomiędzy uczestnikami procesów projektowych.
Koncepcja CDE została przedstawiona w normie BS1192:2007 jako jedno z podstawowych komponentów realizacji projektu zgodnie z metodyką BIM Level 2.
Rolą CDE w procesach projektowych jest bycie głównym a najlepiej jedynym źródłem wymiany informacji o projekcie. Środowisko CDE służy też do prowadzenia procesów zarządczych takich jak: zatwierdzanie, weryfikacja oraz autoryzacja wszelkich decyzji projektowych czy wykonawczych. W skrócie jest to mobilna (najczęsciej typu cloud ) przestrzeń do bezpiecznego przechowywania kluczowych informacji o projekcie. Istnieją oczywiście dedykowane rozwiązania do zarządzania informacją. Wystarczy wpisać hasło: platformy CDE, aby zapoznać się z ofertą oprogramowania korzystającego z tej metodologii.
Zanim jednak zacznie szukać się konkretnego narzędzia warto zrozumieć ogólne zasady zarządzania i wymiany informacji. Jeśli to wszystko co czytasz w tym akapicie jest nadal dla Ciebie nie jasne, wróć do niego po przeczytaniu całego artykułu.
Podstawowy podział związany z CDE czyli kilka słów o obszarach roboczych.
Środowisko CDE można podzielić na cztery główne obszary robocze.
Obszar WIP (Work in Progress)
prace w toku. Informacje są opracowywane przez ich twórców (poszczególne zespoły projektowe). Informacje na tym etapie nie są widoczne dla innych uczestników procesu projektowego (innych zespołów). Każdy zespół projektowy posiada osobną strefę WIP. Poszczególne dane po ich sprawdzeniu (sprawdzenie zgodności informacji z wymogami BEP oraz poprawności zastosowanych rozwiązań) przez dedykowaną do tego osobę są przeniesione do kolejnego obszaru roboczego.
Obszar Shared – Informacje udostępnione
Po uprzednim zatwierdzeniu przez dedykowaną do tego osobę, dane są umieszczone w strefie Shared. Poprzez obszar Shared poszczególne zespoły projektowe dzielą się między sobą informacjami projektowymi. W strefie tej dochodzi również do przekazania informacji projektowej do strony odpowiadającej za zatwierdzanie dokumentacji projektowej (po stronie Inwestora). Na tym etapie informacja może zostać odrzucona lub zatwierdzona. Odrzucona informacja trafia do ponownego opracowania przez zespół projektowy (wraca niejako do strefy WIP). Natomiast jeśli informacja zostanie zaaprobowana to następuje jej przekazanie do następnego obszaru.
Obszar Published
Informacje opublikowane. W tym obszarze znajdują się informacje zatwierdzone przez stronę odpowiedzialną za zatwierdzanie dokumentacji projektowej. Informacje zawarte w tym obszarze wykorzystywane są do przygotowywania m.in. rysunków wykonawczych, złożeniowych czy do zarządzania obiektem.
Obszar Archive – archiwum
Obszar ten stanowi archiwum informacji projektowej pozwalającym na wyszukanie poszczególnych wersji dokumentacji i śledzenia przebiegu wybranych procesów (Obszar ten jest swojego rodzaju dziennikiem projektu).
Przebieg projektu czyli procesy wewnątrz platformy.
Podczas prowadzenia projektu środowisko CDE pełni niejako rolę centrum dowodzenia. Całość (lub ogromna część) komunikacji między stronami procesów powinna przebiegać wewnątrz środowiska CDE. Wbudowana skrzynka e-mail pozwala na przesłanie tradycyjnych wiadomości e-mail jak i również form komunikacji związanych nieco bardziej z naturą przebiegu procesów projektowych.
Użytkownik środowiska CDE (w zależności od używanego środowiska, tj. w zależności od wyboru platformy) może wygenerować np. raport dotyczący kolizji projektowej, RFI (request for information) – prośba o dodatkową informację czy też CO (change order) – prośba o zmianę danego elementu/obszaru etc.
Dodatkową funkcjonalnością platformy jest możliwość wyznaczenia osoby odpowiedzialnej za daną sprawę wraz z wyznaczeniem jej okresu na wykonanie danej czynności. Wprowadza to olbrzymi ład i porządek a ponadto przeciwdziała rozmywaniu odpowiedzialności za poszczególne aspekty procesów projektowych. Formy komunikacji są bardzo często przesyłane za pomocą formatu BCF(BIM Collaboration Format – format ten będzie przedmiotem osobnego artykułu).
Kolejną grupą procesów którą możemy stworzyć jest grupa procesów weryfikacji dokumentacji projektowej. Po umieszczeniu dokumentu projektowego w środowisku CDE możemy utworzyć proces sprawdzania dokumentu przez poszczególne strony.
Co to oznacza w praktyce? Po umieszczeniu dokumentu wyznaczamy osobę A jako odpowiedzialną za sprawdzenie dokumentu. Definiujemy oczywiście termin w którym powinno zostać to wykonane. Jeśli osoba A zatwierdzi dokumentacje to dokumentacja zostaje przesłana do osoby B (kolejna osoba mająca za zadanie zweryfikować dokumentacje). Proces ten jest powtarzany aż do otrzymania autoryzacji przez wszelkie wymagane strony.
W przypadku odrzucenia dokumentacji na którymś stopniu weryfikacji, dokumentacja ta może przechodzić wszystkie szczeble od początku lub też trafić od razu do miejsca w którym została odrzucona.
W ten sposób platforma pozwala na ustrukturyzowanie procesu zatwierdzania dokumentacji projektowej co z kolei ma olbrzymi wpływ na dotrzymanie wyznaczonego harmonogramu dostaw dokumentacji.
Środowisko CDE jest również bazą danych zawierających dokumentacje projektową obiektu. Znajdują się na niej wszelkie rysunki, modele czy inne dokumenty projektowe (zestawienia, harmonogramy itp.). Dzięki temu dokumentacja projektowa znajduje się w jednym miejscu. Czy zatem każdy użytkownik platformy CDE może pobrać każdy dokument? Tą kwestię reguluje przyznawanie dostępów do poszczególnych zasobów. Odpowiedzialna za zarządzanie systemem osoba przypisuje poszczególnym stronom procesów uprawnienia dostępu do poszczególnych zasobów niezbędne do przeprowadzenia projektu.
Dostępy mogą być definiowane w takich konfiguracjach jak:
– brak dostępu do danego zasobu
– możliwość przeglądania danego zasobu (brak możliwości edytowania)
– możliwość wgrania kontenera informacji do danego zasobu bez możliwości przeglądania danego zasobu (np. na etapie składania dokumentacji przetargowej poszczególne strony mogą umieścić wskazane dokumenty do danego folderu, jednak nie mogą „podejrzeć” dokumentacji dostarczonej przez konkurencyjne podmioty)
– pełen dostęp do danego zasobu (przeglądanie, edytowanie, umieszczanie nowych wersji)
Powyżej omówione zostały najczęściej spotykane konfiguracje dostępów do danych zasobów. Konfiguracje te mogą oczywiście ulegać zmianie (mogą zostać wprowadzone nowe możliwości udostępniania wiadomości projektowych) w zależności od uzgodnień i zapisów umownych obowiązujących między stronami.
Inne funkcje CDE…
CDE posiada również przeglądarki plików pozwalające na przegląd poszczególnych formatów takich jak: modele BIM, dokumenty PDF, dokumentacja w formacie DWG, dokumenty BCF czy inne.
Pozwala to na otworzenie dokumentów na urządzeniach nie posiadających oprogramowania dedykowanego do wymienionych formatów.
Kolejną funkcjonalnością CDE może być rejestracja poczynań działań poszczególnych użytkowników. Osoby posiadające odpowiednie uprawnienia mogą zobaczyć kto pobrał dany dokument, kto logował się do platformy itd. Typowa platforma posiada również możliwość tworzenia rejestru kolejnych rewizji danego dokumentu oraz tworzenie metadanych ułatwiających rządzenie tysiącami dokumentów wchodzących w skład dokumentacji projektowej.
Metadane i ich wykorzystanie w świetle CDE.
Sposób nazewnictwa kontenerów informacji jest ściśle określony w dokumencie BEP. Sposób nazewnictwa powinien być jednoznaczny, przejrzysty a przy tym możliwie prosty (dziesiątki osób muszą nazwać setki dokumentów za pomocą klucza nazewnictwa). Naturalnym wydaje się więc fakt, iż część danych musi zostać zdefiniowana jako metadane w momencie umieszczenia dokumentów na platformie CDE.
Ale na początek – czy są metadane?
Metadane są zbiorem danych które określają i podają informacje o innych danych (Za słownikiem Oxford 2019).
Jakie zatem metadane mogą być przydatne przy zarządzaniu dokumentacją (a których dodanie do nazwy dokumentu spowodowałoby by zmianę nazwy dokumentu w zależności od jej wersji).
Najczęściej używanymi metadanymi są:
– Status danego dokumentu informujący o zdatności tego dokumentu (statusy informują nas np. o branży której dotyczy dany dokument – statusy i rewizje będą przedmiotem osobnego artykułu)
– Rewizja dokumentu informująca wersji danego dokumentu (statusy i rewizje będą przedmiotem osobnego artykułu)
– Autor. Podczas zarządzania dokumentacją przydatna może być możliwość odfiltrowania dokumentów stworzonych przez danego autora/biuro projektowe etc.
– Data umieszczenia pliku na platformie
– Opis (np. rzut pierwszego piętra) ułatwiający poruszanie się wśród dokumentacji projektowej
Ryc. 3 Przykład metadanych które mogą zostać dołączone do dokumentu
Z powyższego opisu wynika jasno, iż używanie środowiska CDE umożliwia przede wszystkim:
- standaryzację procesów projektowych,
- dostęp wszystkich uczestników do najnowszej wersji dokumentacji
- ..oraz łatwy podział odpowiedzialności / obowiązków w zespole.
Bez wątpienia CDE zostało ustanowione jako jeden z kluczowych aspektów BIM Level 2 w celu usprawnienia procesów projektowych (a w efekcie zwiększenie efektywności sektora budowlanego).
W tym miejscu warto nadmienić, iż każda inwestycja publiczna prowadzona w Wielkiej Brytanii, której wartość przekracza 100 mln GPB musi być prowadzona zgodnie z wymogami BIM Level 2 (od 2016 roku jest to wymóg wprowadzony przez Goverment Construction Strategy). Dzięki tym wymogom środowisko CDE stało się już „środowiskiem naturalnym” wielu podmiotów brytyjskiego sektora budowlanego.
A na koniec, nieco przewrotnie, pora na łyżkę dziegciu w beczce miodu. We wcześniejszych akapitach wspomnieliśmy, iż cała korespondencja powinna odbywać się wewnątrz CDE. Przy większych projektach, oraz zaangażowaniu większej liczy podwykonawców wymóg ten, paradoksalnie, może wydłużać proces projektowy. Czasami niestety bywa tak, iż podwykonawca odpowiadający za bardzo wąski wycinek dokumentacji projektowej (np. dostawca balustrad schodowych) nie otrzymuje dostępu do platformy CDE. W przypadku konieczności koordynacji prac tego podwykonawcy z inny podmiotem uczestniczącym w procesie inwestycyjnymi (dostawca schodów prefabrykowanych, dostawca ścian, architekt, kierownik budowy) wiadomości/uwagi/rysunki muszą zostać przekazane do kogoś kto może umieścić wspomniane dokumenty na platformie CDE. Następnie ten ktoś musi nadzorować proces i przekazywać dokumenty z platformy CDE do omawianego podwykonawcy. Takie przekazywanie informacji generuje dodatkowy czas, liczbę e-maili oraz zwiększa ryzyko popełnienia błędu. Aby uniknąć takiego obrotu spraw należy na samym początku procesu projektowego przeanalizować potencjalną ilość podwykonawców i dostosować do tej liczby ilość niezbędnych dostępów do platformy. Następnie osoba odpowiedzialna za przyznawanie dostępów do platformy musi metodycznie przyznawać, na określonych etapach projektu, dostępy do platformy wybranym podmiotom.
Dla głodnych wiedzy:
- Information management according to BS EN ISO 19650, Guidance Part 2: Processes for Project Delivery, Edition 3
- BS 1192:2007 + A2:2016 – British Standard: Collaborative production of architectural, engineering and construction information – Code of practice
- The New Zealand BIM Handbook. A guide to enabling BIM on building projects. Second Edition – November 2016.
- BIM Management Handbook, David Shepherd 2017
- BIM – Innowacyjna technologia w budownictwie. Podstawy, standardy, narzędzia; Andrzej Tomana, 2016
- BIM w praktyce; Dariusz Kasznia, Jacek Magiera, Paweł Wierzowiecki; 2018
Chciałbyś zobaczyć jak funkcjonuje środowisko CDE w praktyce? Użyj proszę linków znajdujących się poniżej:
Krótkie wideo obrazujące funkcjonowanie CDE:
Link do nieco 😉 dłuższego webinaru traktującego o BIMie oraz CDE:
