Luka kompetencji. Potrzeba zmian w edukacji
Luka kompetencji i potrzeba natychmiastowego szkolenia praktycznych umiejętności stwarza ogromne możliwości dla nowoczesnych uniwersytetów i szkół zawodowych. Istnieje coraz częstsze przekonanie, że czteroletnie dyplomy wyższych uczelni nie są jedyną drogą do sukcesu. Jak wskazuje m.in. Uniwersytet Warszawski, większość dzisiejszych zawodów wymaga wykształcenia wyższego niż średnie. Jednocześnie wszystko wskazuje na to, że „nie opłaca się studiować”. Studiowanie pochłania zbyt dużo czasu i zasobów, a wcale nie gwarantuje stabilnej posady w zawodzie.
Nowa luka kompetencji. „Średni” znaczy „zbyt przeciętny”.
Obserwowany w USA (a teraz również w Polsce) trend „polaryzuje” interesy na rynku pracy. Zjawisko to jest charakterystyczne dla wielu rozwiniętych gospodarek. Polega ono na tym, że coraz więcej osób z dyplomem pracuje na słabo opłacanych lub powoli likwidowanych stanowiskach pracy. Wykształcona klasa średnia zaczyna więc w dochodach zrównywać się z tą częścią społeczeństwa, które nie kontynuowała edukacji po szkole średniej i wykonuje zawody takie jak np. sprzedawca w dyskoncie czy pracownik produkcji.
Trend ten uderza przede wszystkim w „rutynowe” zawody. Proste umysłowe prace biurowe oraz prace fizyczne obejmujące np. nieskomplikowane wytwórstwo czy kontrolę jakości. Innymi słowy, tendencja ta dotyka pracowników, którzy posiadają średnio zaawansowane kompetencje, za które są średnio wynagradzani.
Luka kompetencji – jak powstaje?
Socjologowie wyjaśniają zmniejszanie się wysokości „premii za dyplom” zjawiskiem „luki kompetencji”. Luka kompetencji opisywana jest w literaturze przedmiotu zarówno z perspektywy pracownika, jak i pracodawcy. Z perspektywy pracownika nabycie pewnych umiejętności, zostanie juniorem, a następnie medium specjalistą bywa utrudnione ze względu na ograniczoną liczbę stanowisk dla adeptów i ogromną ilość wchodzących na rynek absolwentów, którzy o nie rywalizują. Pracodawcy skarżą się w tym samym czasie na brak specjalistów seniorów. W wyniku tego osoby posiadające całkiem wysoki poziom kompetencji (choć niekoniecznie dostosowanych do aktualnych potrzeb gospodarki) mają coraz mniejsze szanse na znalezienie atrakcyjnej dla siebie oferty pracy. Przymus finansowy popycha ich więc do ubiegania się o stanowiska mniej wymagające i gorzej opłacane.
Spadek premii za wykształcenie w USA jest realnym zjawiskiem, choć nie występuje na taką skalę, jak w Polsce.
Wynika to głównie z faktu, że studia w USA są płatne, a najlepsze uczelnie bardzo drogie i selektywne. Tak więc uzyskanie dyplomu nie jest tak proste. Amerykańska specyfiką jest też niska mobilność społeczna, młodzi Amerykanie nie migrują tak chętnie ze wsi do miast jak młodzi Polacy; czy też – często nie mogą sobie na to pozwolić. Tak więc stopa zwrotu inwestycji w studia jest tam bardzo zróżnicowana. W Polsce natomiast jest ona jednostajnie niska na znacznej części kierunków.
Luka kompetencji jak nigdy dotąd. Szansa czy zagrożenie?
Jednakże tego typu sytuacja, jak to zwykle bywa, to zarówno szansa, jak i zagrożenie. Dla kogo szansa? Przede wszystkim dla osób, które rozpoznały odpowiednio szybko ten trend. Które są gotowe podążać nieutartymi ścieżkami, aby dojść do upragnionego celu – dobrze opłacanej pracy w branży. Jasne staje się, że dyplom ukończenia studiów nie jest wart tyle, co kiedyś. Warto przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie: na czym w takim razie – poza dyplomem – warto się skupić? A także z czego wynika ta rozbieżność efektów kształcenia i oczekiwań pracodawców?
Z pewnością trendem, który spowalnia tempo rozwoju kadr i kwalifikowania przyszłego pracownika, jest brak jasnych wytycznych i wskazówek. Mowa tutaj o wskazówkach przekazywanych zatrudnionym w procesie uczenia, a także formułowanym wobec placówek edukacyjnych.
Programy nauczania są często przestarzałe i nie doceniają kompetencji miękkich.
Wiele firm boryka się albo z brakiem wiedzy, jakich umiejętności potrzebują ich pracownicy, albo z tym, jak radzić sobie z brakami w tych umiejętnościach. Prowadzi to do obopólnej frustracji i braku wydajności. Samostanowienie w kierowaniu rozwojem własnych kompetencji jest oczywiście coraz popularniejszym zjawiskiem, jednak dotyczy ono głównie świadomych osób, które posiadają już jakieś doświadczenie w branży i miały możliwość zderzenia swoich wyidealizowanych oczekiwań z „szarą rzeczywistością” rynku pracy.
Czas na plan działania
Jak widać, dobrze być „realistycznym optymistą” jeszcze w czasie studiów lub co najmniej krótko po ich ukończeniu. Warto stworzyć sobie prywatny program rozwojowy, który uwzględni ograniczenia rynku typu luka kompetencji i pomoże je przezwyciężyć. Wszelkie testy kompetencji, konsultacje z doradcami zawodowymi oraz odbywanie praktyk studenckich w różnych miejscach dla rozeznania się zarówno w branży, jak w samym sobie, okaże się później nieocenione.
Może to jednak nie wystarczyć. Szczególnie w kwestii poziomu opanowania kompetencji ścisłych i technicznych. Tego typu umiejętności są w publicznym szkolnictwie wyższym zaniedbywane (głównie ze względu na brak dostępności do sprzętu lub ograniczenia czasowe). W tej kwestii akurat nie ma żadnych wątpliwości. Warto wziąć sprawy w swoje ręce, dokształcać się za pomocą kursów i cały czas sukcesywnie powiększać swoje portfolio.
Pracodawcy, mimo niepewności i zmęczenia obecną sytuacją, są obecnie bardzo entuzjastycznie nastawieni do kwestii podnoszenia kwalifikacji. Cenią u swoich pracowników ciągłą chęć podnoszenia swoich umiejętności. Obranie takiej techniki radzenia sobie z kryzysem jest więc podwójnie opłacalne. Nie tylko poprawiasz swoje obiektywnie mierzalne kompetencje, ale także uatrakcyjniasz swój wizerunek.
W tym celu jako BIMV.pl uruchomiliśmy całą platformę edukacyjną oferującą dostosowane do potrzeb branży kursy dla początkujących i doświadczonych specjalistów. Dzięki temu będą mogli dotrzymać kroku wymaganiom rynkowym.
Na koniec
Zapraszam do zapoznania się z ofertą naszych kursów:
.
